Załącznik Nr 1

Do uchwały Nr IX/23/2011

Rady Miejskiej w Ząbkowicach Śląskich

z dnia 18.03.2011

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY

ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE NA LATA 2011 – 2015

PRZEMOC W RODZINIE TO ZAMIERZONE I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE CIERPIENIE I SZKODY

Z badań dotyczących rodziny, a także obserwacji życia społecznego wiadomo że ludzie bardzo niechętnie przyznają się do przemocy wewnątrz rodziny.

W Polsce trudno jest określić dokładnie skalę tego zjawiska. Co roku zgłasza się zaledwie kilkanaście tysięcy spraw o znęcanie nad rodziną, w tym samym czasie policja rejestruje około miliona awantur domowych do których jest wzywana.

Przemoc w rodzinie charakteryzuje to, że:

- jest intencjonalna – przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary,

- siły są nierównomierne – w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Sprawca jest silniejszy a ofiara słabsza,

- narusza prawa i dobra osobiste – sprawca wykorzystuje przewagę siły, narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.),

- powoduje cierpienie i ból – sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczenie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

Powszechnie przemoc traktowana jest jako akt godzący w osobistą wolność jednostki przyczyniający się do jej fizycznej, a także psychicznej szkody, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji i zmuszanie jej do zachowań niezgodnych z własną wolą. Przemoc upokarza, wywołuje cierpienie, rodząc tym samy nienawiść i pragnienie odwetu.

Przemoc pojmowana jest także jako wywieranie wpływu na innych ludzi, w wyniku którego ich aktualny poziom rozwoju somatycznego i duchowego jest mniejszy niż potencjalny poziom tego rozwoju.

Można wyodrębnić różne rodzaje przemocy:

1. Przemoc fizyczna – bicie, znęcanie się, głodzenie, zamykanie, kopanie, policzkowanie, szarpanie, duszenie, ciągnięcie za włosy, rzucanie przedmiotami, ale także używanie niebezpiecznych narzędzi lub grożenie ich użyciem, zadawanie bólu;
2. Przemoc psychiczna – sprawowanie przez sprawcę przemocy psychicznej kontroli nad ofiarą, np. straszenie zabójstwem, użyciem przemocy, zabraniem dzieci, niszczenie lub grożenie zniszczeniem rzeczy, upokarzanie, używanie wulgarnych słów, mówienie osobie najbliższej, że są do niczego, że jest brzydka, głupia, chora psychicznie, że nikt jej nie ze chce, że bez sprawcy sobie nie poradzi, straszenie samobójstwem.
3. Przemoc seksualna – zmuszanie do odbywania stosunku lub poddania się innym zachowaniom seksualnym, a także wymuszanie współżycia w nieakceptowanej formie. Przemoc seksualna jest często przez ofiary molestowania ukrywana, co w znacznym stopniu utrudnia udzielenie im pomocy;

4. Przemoc finansowa (ekonomiczna) – np. utrzymanie osoby najbliższej w całkowitej zależności finansowej, zakazywanie jej pracy zawodowej, nie dawanie wystarczającej ilości pieniędzy na prowadzenie domu, odmowa przyjęcia pracy.

5. Przemoc polegająca na osaczaniu – np. ciągłe chodzenie za kimś, dzwonienie do niego w celu wyrządzenia mu krzywdy lub zastraszenia, stalking

6. Przemoc w wymiarze społecznym – zakazywanie osobie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi, zabranianie jej wychodzenia z domu, upokarzanie jej w miejscach publicznych.

Ofiarami przemocy w rodzinie są najczęściej kobiety oraz dzieci do lat 13. Natomiast sprawcami przemocy są głównie mężczyźni będący często pod wpływem alkoholu. Niektóre badania wskazują, że 40% partnerów znęcających się nad rodziną to osoby uzależnione od alkoholu. Prawdopodobieństwo wystąpienia aktów przemocy w rodzinach alkoholowych jest ponad dwukrotnie większe niż w pozostałych.

Stosowanie przemocy prowadzi do niskiej samooceny, poczucia bezsilności i bezradności, ciągłego niepokoju, depresji, chorób związanych ze stresem. Szczególnie dramatyczne konsekwencje przemocy zauważa się u dzieci. Powoduje ona bowiem w ich psychice nieodwracalne skutki, które mogą dać znać o sobie dopiero w życiu dorosłym.

Prawo ściga sprawców przestępstw przeciwko osobom bliskim za:

art. 207 § 1 k.k. – znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (ścigane z urzędu)*.

art. 191 § 1 k.k. – kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbą bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (ścigane z urzędu)*.

art. 197 § 1 k.k. – kto przemocą lub groźbą bezprawną lub postępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego)**.

art. 209 § 1 k.k. – kto uporczywie uchyla się od wykonywania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez nie łożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych – podlega karze pozbawienia wolności do lat 2 (ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego)**.

* ściganie z urzędu polega na tym, że prokurator i policja prowadzą postępowanie niezależnie od woli i zgody osoby pokrzywdzonej. Wycofanie skargi lub odmowa zeznań nie jest podstawą do umorzenia postępowania, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniono przestępstwo.

** ściganie na wniosek polega na tym, że bez wniosku osoby pokrzywdzonej postępowanie w danej sprawie nie może być wszczęte.

Konieczne jest podjęcie działań zmierzających w kierunku edukacji społecznej dostarczającej wiedzy o zjawisku przemocy i sposobach radzenia sobie z problemem. Niezbędne jest również zapewnienie profesjonalnej pomocy interwencyjnej i terapeutycznej zarówno sprawcom jak i ofiarom przemocy, ze szczególnym uwzględnieniem krzywdzonych dzieci.

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE NA LATA 2011 – 2015

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2011 – 2015 został opracowany zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005r. oraz w oparciu o ustawę z dnia 15 lutego 1964r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawę z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawę z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie skierowany jest przede wszystkim do: ofiar przemocy w rodzinie (w tym: dzieci, współmałżonków, partnerów w związkach nieformalnych, osób starszych, osób niepełnosprawnych), sprawców przemocy w rodzinie, świadków przemocy w rodzinie, przedstawicieli władz lokalnych, przedstawicieli instytucji służb pracujących z dziećmi (nauczyciele, pedagodzy, pracownicy socjalni, policjanci pracownicy wymiaru sprawiedliwości, pracownicy służby zdrowia, księża).

Z obserwacji pracowników socjalnych oraz na podstawie analizy dokumentów a także biorąc pod uwagę powody przyznawania pomocy przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Ząbkowicach Śląskich wynika że skala występowania zjawiska przemocy na przełomie ostatnich lat stale rośnie. Zjawisko przemocy, często łączące się bezradnością w sprawach opiekuńczo - wychowawczych nie odzwierciedla w pełni faktycznej skali problemu, ponieważ jest to temat wstydliwy, często zatajany, aż do chwili zaistnienia sytuacji drastycznych i bezpośredniej przemocy fizycznej.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Ząbkowicach Śląskich realizując zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w różnych jej formach stale współpracuje z Policją, Sądem, Kuratorami Sądowymi, Pedagogami wszystkich placówek szkolnych, Ośrodkami Zdrowia, innymi instytucjami i sektorem pozarządowym, Parafia Rzymsko-Katolicką oraz Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Współpraca dotyczy poradnictwa, interwencji i wzajemnego wsparcia oraz uzupełnienie podejmowanych działań, a także bieżącego monitorowania problemu w środowiskach przez pracowników socjalnych w rejonach opiekuńczych.

Poradnictwo specjalistyczne zapewnia Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Bardzie, a pracownicy Ośrodka systematycznie uczestniczą w szkoleniach o zakresie tematycznym związanym z przeciwdziałaniem przemocy.

Dzieci z rodzin dotkniętych przemocą uczestniczą w zajęciach świetlicowych oraz mają zapewniony udział w zorganizowanych formach wypoczynku, a także dożywianie w stołówkach szkolnych.

METODY PRACY NAD PROGRAMEM

1. Powołanie zespołu do pracy w Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

2. Współpraca z instytucjami: Policją, Sądem, Kuratorami Sądowymi, Pedagogami wszystkich placówek szkolnych, Ośrodkami Zdrowia, innymi instytucjami i sektorem pozarządowym, Parafia Rzymsko-Katolicką oraz Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:

- Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

- Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.Nr 180,poz.1493)

- Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.Nr 9, poz.59, z późn. zm.)

- Kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88, poz. 553; Nr 128, poz. 840 z późn. zm.)

- Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.)

- Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2002r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.)

- Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.nr 179,poz.1485)

- Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U.Nr 64, poz.593, z późn. zm.)

- Gminne Programy Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

CELE PROGRAMU

Celem głównym programu jest zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Celami szczegółowymi będą:

1. Podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy.

2. Wsparcie i profesjonalna pomoc doradcza, terapeutyczna, socjalna – dzieciom i rodzinom dotkniętym przemocą.

3. Zmniejszenie skali zjawiska przemocy.

4. Ochrona ofiar przemocy w rodzinie.

5. Zwiększenie dostępności pomocy oraz zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych.

6. Podnoszenie świadomości społecznej w zakresie zjawiska przemocy i sposobów radzenia sobie z tym problemem.

7. Poszerzanie wiedzy dotyczącej zjawiska przemocy i sposobów tego problemu wśród dzieci, młodzieży i dorosłych.

8. Wspieranie ofiar przemocy w sytuacjach kryzysowych.

9.Ograniczenie występowania zachowań agresywnych wśród uczniów (ze szczególnym uwzględnieniem agresji słownej).

10. Zapewnienie możliwości profesjonalnego wsparcia dla ofiar i sprawców przemocy (porady psychologa, prawnika, podejmowanie interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy).

11. Współpraca z Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej w Bardzie – w zakresie terapii dla ofiar przemocy i sprawców przemocy.

12. Współpraca z placówkami opiekuńczo – wychowawczymi.

13. Utworzenie zespołu interdyscyplinarnego ds. pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.

Lp.	ZADANIA	DZIAŁANIE	REALIZATOR
1.	Udzielanie pomocy oraz wsparcia dzieciom i rodzinom dotkniętym przemocą	-Interwencja kryzysowa -Praca socjalna -Poradnictwo medyczne, pedagogiczna, prawne, socjalne -Telefon zaufania -Procedura Niebieskie Karty	- Ośrodek Pomocy Społecznej w Ząbkowicach Śląskich -Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej -Policja -Sąd -Prokuratura -Organizacje pozarządowe
2.	Ochrona przed dalszą przemocą	-Odseparowanie sprawcy przemocy od ofiar -Zakaz kontaktowania się z osobami krzywdzonymi - Udzielanie schronienia osobom dotkniętym przemocą które są zmuszone do opuszczenia miejsca zamieszkania	- Policja -Sąd -Prokuratura -Organizacje pozarządowe -Placówki działające na rzecz ofiar przemocy w rodzinie
3.	Działania realizowane w ramach Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych	-Realizacja zadań związanych z przeciwdziałaniem przemocy u osób uzależnionych lub współuzależnionych	-GKRPA -OPS -Kościoły i Świetlice Środowiskowe
4.	Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie	-Poradnictwo pedagogiczne, psychologiczne, prawne, rodzinne, socjalne -Terapia	-OPS -Organizacje pozarządowe -Kościół -Policja -Sąd -Prokuratura -Placówki oświatowe -Wszyscy Realizatorzy programu
5.	Zwiększenie skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy	-Szkolenia z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie -Praca zespołu interdyscyplinarnego -Poradnictwo	-OPS -Wszyscy realizatorzy programu
6.	Włączenie lokalnej społeczności w monitorowanie zjawisk związanych z występowaniem przemocy (uwrażliwienie społeczeństwa na skalę zjawiska i negatywne jego skutki)	-Wywiady środowiskowe w środowiskach szczególnie zagrożonych -Dyżury interwencyjne	-OPS -Policja -Placówki oświatowe -Organizacje pozarządowe -Świetlice Środowiskowe -Lokalna społeczność

PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU

1. Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy w rodzinie.
2. Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie.
3. Udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.
4. Usprawnienie systemu pomocy rodzinom dotkniętym przemocą.
5. Zwiększenie zaangażowania społeczności w sprawy przeciwdziałania przemocy.
6. Zbudowanie systemu działań w zakresie pomocy rodzinom i osobom dotkniętym przemocą.
7. Niwelowanie skutków zjawiska przemocy.
8. Zmniejszenie skali występujących w rodzinach dysfunkcji wynikających z przemocy.

BUDŻET (PRZEWIDYWANE SKUTKI FINANSOWE)

Źródłem finansowania zadań gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie będą środki finansowe z budżetu gminy.

MONITORING

Burmistrz Miasta i Gminy Ząbkowice Śląskie sprawuje na bieżąco nadzór nad realizacją programu i podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia celów wyznaczonych w programie.